maandag 13 juni 2016

Graftombe Toetanchamon bevat meer geheimen

De ontdekking van de nog ongeschonden graftombe van kind farao Toetanchamon in 1922 in de Vallei der Koningen door archeoloog Howard Carter was de meest opzienbarende vondst van de 20e eeuw. Het graf in al zijn pracht en praal inclusief vele gouden gebruiksvoorwerpen tonen een hoogstaande kunst uit de 14e eeuw voor Christus. Toetanchamon overleed op 18 of 19 jarige leeftijd als zoon van farao Achnaton en diens (stief-)vrouw Nefertiti.
Onderstaande foto's zijn gemaakt tijdens een tentoonstelling in eind 2012- tot begin mei 2013 in Amsterdam-Expo waar de volledige schat als replica en als een levensechte reconstructie van de kamers van de graftombe, was te bewonderen.

Albasten of marmeren kistje voor de inwendige organen (Canopen)

Gouden deksel Sarcofaag Toetanchamon
beroemde gouden Dodenmasker



Carter was al in 1899 op 25-jarige leeftijd de algemeen opzichter van de monumenten in Opper-Egypte en belast met toezicht op vallei der Koningen. De uiteindelijk ontdekking heeft dus ruim 20 jaar geduurd. De toegang tot de graftombe werd pas mogelijk nadat bijna 4 meter zand en sediment werd weggegraven. Een trap met zestien treden leidde uiteindelijk tot een gepleisterde muur met het teken van Toetanchamon.  De toegang was relatief  klein van 4 meter bij 1.60 meter en ongebruikelijk voor een farao’s graf. Nadat er een kleine opening was gemaakt zag hij met een zaklantaarn de afbeelding van Anubis. Later op 24 november 1922, bij aankomst van geldschieter Lord Carnarvon werd de tombe pas geopend nadat het zegel van Toetanchamon ongeschonden bleek. Wat men uiteindelijk vond aan koningsbeelden, vergulde bankjes met leeuwenkoppen, juwelendoosjes, vazen van albast, strijdwagens  etc. was zoveel dat het 3 maanden duurde voordat alles gecatalogiseerd, gefotografeerd en gerubriceerd was. Pas op 16 februari 1923 kon de eigenlijke grafkamer met de gouden sarcofaag geopend worden. 
 
prachtige zetel van de jonge farao 
Gouden met hiërogliefen versierde schrijn die de sarcofaag omhult.
vooraanzicht van de schrijn of praalgraf
detail gouden praalgraf 
gouden sandalen en vingersieraden
Boven Gier, onder Cobra als symbolen van Boven en Benedenrijk Egypte

Bijna 100 jaar later is de graftombe weer in het nieuws. Egyptoloog Nicholas Reeves heeft op 3D-scans onregelmatigheden ontdekt, zoals scheuren en spleten in het pleisterwerk van de grafkamer waarop veelkleurige hiërogliefen zijn geschilderd . Reeves schreef hierover in een wetenschappelijk blad en suggereerde dat er nog op twee plaatsen een verborgen ruimte moest zijn achter de huidige grafkamer.  Volgens Reeves zou het mogelijk gaan om de grafkamer van Toentanchamon’s (stief-)moeder Nefertiti, waarvan een buste al gevonden is en tentoongesteld wordt in het Egypte museum in Berlijn.   De Egyptische minister van antiquiteiten heeft daarna toestemming gegeven om nieuw radaronderzoek te verrichten in de graftombe. Een team van Japanse wetenschappen heeft dat ook uitgevoerd en de resultaten voorgelegd aan diverse wetenschappers waaronder die van Nasa. De reacties zijn verschillend al is er overeenstemming over het feit dat er inderdaad open ruimtes moeten zijn. Of ze klein of groot zijn en of ze wel of niet leeg zijn is onduidelijk. Op een persconferentie in mei van dit jaar zijn de resultaten gepresenteerd en is afgesproken dat er nieuwe scans worden gemaakt (van bovenaf) om absolute zekerheid te krijgen voordat men in de pleisterwanden gaat boren. Het blijft dus spannend. Wordt vervolgd. 

Kort geleden is nog een ontdekking gedaan die op zijn minst opzienbarend is te noemen. Toetanchamon was begraven met een dolk die op een dij lag. Deze had een metalen lemmet en dat was heel zeldzaam in Egypte in die tijd, die bovendien ook niet was verroest.         Op basis van röntgenonderzoek is het lemmet geanalyseerd en bleek een hoge concentratie nikkel van 11 % te bevatten en dat is veel meer dan normaal in ijzer zit . Daarnaast zat er ook een hoge concentratie kobalt in. Gek genoeg komen beide hoge concentraties wel voor in meteorieten.        Uit oude Egyptische teksten is wel gebleken dat de oude Egyptenaren grote waarde hechten aan meteorieten, die soms uit de lucht kwamen vallen. Dat zij de kennis hadden om uit zo'n steenachtige brok ijzer uit te winnen zo'n 13 eeuwen voor Christus is wel heel bijzonder. Hetzelfde geldt voor de gevonden scarabee van Silica-glas dat ook ontstaan is door inslag van een komeet of meteoriet.     


Update. Nieuwe wetenschappelijk onderzoek naar de gezichtsvorm heeft op basis van moderne methoden een verrassend gezicht  en (langgerekte) schedel opgeleverd.