Dat is althans de boodschap die de Franse wetenschapper en
Boeddhistische monnik Matthieu Ricard ons wil doen geloven.
Zijn nu ook in het Nederlands uitgegeven boek “Altruïsme; de kracht van compassie”
vormde het uitgangspunt van de kort geleden op NPO gepresenteerde documentaire: “The altruism revolution”, uit 2015 en geregisseerd
door Sylvie Gilman en Thierry de Lestrade. Deze documentaire werd rond het middernachtelijk uur uitgezonden waardoor veel mensen deze misschien gemist hebben. Heel jammer, want deze boodschap is een must voor alle mens- en maatschappijwetenschappers.
Prachtig is daarbij om te zien, bijna aan het einde van de documentaire,
hoe deze als boeddhistische monnik geklede Fransman op het World Economic Forum in
Davos in 2014 in allerlei bijzaaltjes meditaties en uitleg geeft bij zijn revolutionaire
visie. Deze visie luidt:
“De
periode van “Greed is Good” is voorbij. Oftewel egoïsme en hebzucht die aan de basis staan
van ons liberale, mondiale kapitalistische en financiële systeem is definitief passé. Iedere ondernemer en ook ieder bedrijf zal
moeten leren inzien en dat kan door zijn empathisch vermogen te ontwikkelen, dat
ieders handelen consequenties heeft voor de ander, het milieu en de planeet. We
zullen dus heel goed moeten nadenken (en voordenken) hoe we ons bedrijfsmatige handelen
op een verantwoorde en duurzame manier vorm geven. De
beste manier om dat empathisch vermogen te ontwikkelen blijkt de meditatie te
zijn. Regelmatig een paar keer een half uur per week mediteren verandert de
hersenpatronen van mensen en maakt ze bewuster, toleranter, alerter en vooral
invoelender & inclusiever. Ik, de mensheid en de aarde zijn één"!
We weten al heel lang dat egoïsme een diepe drijfveer of wilsimpuls van
de mens is. Veel van het menselijk denken, voelen en handelen is vanuit
eigenbelang ingegeven. Hoe profiteer ik er het meeste van? Daarnaast weten we
echter sinds enkele decennia en dankzij gedegen wetenschappelijk onderzoek dat
de mens ook heel altruïstisch kan zijn. Dankzij zijn empathisch inlevingsvermogen
kan hij meevoelen hoe het met de medemens is en is hij/zij bereid actie te ondernemen
en door middel van samenwerking om problemen van anderen op te lossen. Bij
altruïsme staat het belang van de ander/gemeenschap voorop en bij egoïsme het
eigenbelang. Deze uitgesproken oer-motieven zijn ogenschijnlijk tegengesteld
en dus lijkt het paradoxaal dat beide drijfveren tegelijkertijd
in een mens aanwezig zijn.
Het psychologisch en sociologisch onderzoek naar gedrag bij
volwassenen heeft altruïsme eenduidig aangetoond. Daarna rees de vraag of het
een kwestie was van aangeleerd gedrag of natuurlijk, aangeboren gedrag? Zelfs
al bij baby’s van 3 maanden, die wat opvoeding betreft nog bijna blanco zijn,
treffen we vormen van altruïstisch gedrag aan. Dus de conclusie is dat altruïsme
een aangeboren eigenschap is. Uit het vele grondige primatenonderzoek van de
Nederlandse wetenschapper Frans de Waal is vastgelegd, dat bonobo’s en chimpansees
ook allerlei vormen van altruïstisch gedrag vertonen. De conclusie moet dan ook
zijn dat dit altruïsme al een verre evolutionaire oorsprong heeft bij de
gemeenschappelijke voorouders van mensapen en primaten.
Het naast elkaar bestaan van egoïsme en altruïsme blijkt
ook het resultaat te zijn van onze evolutie, waarbij het altruïsme en de
empathie vooral uitgaat naar de eigen groep, de familie en je vrienden & bekenden. Voor de
buitenstaander en de anderen heb je dat sociale gevoel van inleven niet . Integendeel
, je bent misschien zelfs blij als de tegenstander , de andere voetbalclub,
heeft verloren en jouw club heeft gewonnen.
De empathie voor de eigen groep maakt het samenwerken en
solidaire handelen mogelijk. Kun je dat gebied dan ook uitbreiden? Kun je meer mensen tot “jouw groep” laten
behoren? Kun je ook vriendelijkheid en compassie ontwikkelen?
Dat blijkt inderdaad zeer goed te kunnen en op een
effectieve manier door middel van meditatie. Veel experimenten met
ervaren meditatiebeoefenaren hebben aangetoond dat bij hen de gammagolven
steeds intensiever worden, in plaats van de gebruikelijk alfa- en bêtagolven.
Dat wijst op een ontspannen en stabiele
alertheid. Daarnaast blijkt dat tijdens meditaties bepaalde hersengebieden die
emoties en vriendelijkheid reguleren actiever zijn. Dat werd een belangrijke
wetenschappelijke doorbraak, want nu is aangetoond dat de mentale activiteit
van mensen invloed heeft op en leidt tot structurele en functionele veranderingen
in de hersenen. Met andere woorden: “ieder mens kan zijn eigen geestesgesteldheid op
een positieve manier beïnvloeden”. Denk
niet dat dergelijke effecten alleen optreden bij zeer ervaren mediterenden, die
jarenlang geoefend hebben. Het is extra hoopvol, om te weten dat deze effecten
al optreden bij relatief onervaren beoefenaren. Twee weken oefenen en in
totaal opgeteld misschien 7 uur mediteren blijkt al te leiden tot deze positieve
veranderingen. De afgelopen decennia
zijn er daarom vele experimenten geweest met probleemjongeren en ook met
delinquenten in gevangenissen wiens gedrag sterk veranderde door gerichte
meditatie. In de documentaire zien we zelfs voorbeelden van een problematische
zwarte lagere school in de VS waar dagelijkse meditatie, aandachts- en ademhalingsoefeningen
heel veel vooruitgang heeft opgeleverd in sociaal en leergedrag van de kinderen.
Het werkt ook hier.
Daarnaast heeft onderzoek ook aangetoond dat er een soort
magische besmettelijkheid is als het
gaat om vriendelijkheid. Als iemand vriendelijk is voor een ander werkt dat
heel sterk door. We geven dat gevoel als het ware weer door aan de volgende en
raken zo allemaal een beetje besmet
met vriendelijkheid. Vriendelijkheid is altijd ontwapenend en besmettelijk.
Dat zijn dus de ingrediënten voor een altruïstische revolutie
!
Zie hieronder de hele documentaire.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten