Onder deze
titel zijn twee lezingen van Rudolf Steiner uit 1921 in boekvorm opnieuw uitgegeven
door Nearchus in 2015. Het bijzondere is dat de beide lezingen juist in
Nederland en wel in Den Haag gehouden zijn. Dat maakt alsof je het gevoel kunt
hebben alsof ze speciaal voor Nederlanders
en de Nederlandse volksgeest bedoeld
zijn. Uiteraard is het voor een burger uit de 21e eeuw apart om een
stuk te lezen dat bijna 100 jaar oud is, maar toch bijzonder hedendaags en
actueel blijkt te zijn. De onderwerpen die Steiner aansnijdt zijn zeer belangrijk voor ons
als mensen en voor onze ontwikkeling.
De eerste lezing
gaat vooral over de aard en het belang van geesteswetenschap zoals die door de antroposofie wordt
uitgedragen. In zijn tijd maar ook in
onze tijd hebben de natuurwetenschappelijke ontdekkingen en inzichten in
belangrijke mate ons wereldbeeld bepaald. Alle fenomenen zijn met een dermate
grote accuratesse onderzocht en ontleedt dat daarin als het ware de ziel en
geest eruit verdwenen zijn. We accepteren alleen nog maar natuurwetenschappelijke zoals natuurkundige,
scheikundige of biologische verklaringen. De materiële structuur en aard der
natuur zijn dominant geworden in onze wetenschap en in ons denken. Steiner
brengt ons in herinnering dat het in vroegere tijden wel heel anders was. Toen
leefden juist bovenzinnelijke of hogere wezens in de natuurverschijnselen. De
mens beleefden toen de natuur nog als volledig bezield en met geest vervult.
Voor de
ontwikkeling van de mensheid was het nodig dat we mede door de ontwikkeling van
de bewustzijnsziel ook deze natuurwetenschappelijke fase zouden doormaken. Het is
echter geen eindfase. Integendeel. Er wacht ons nog een grote nieuwe uitdaging
om in de toekomst weer de verschijnselen in de natuur als ziele- en
geestverschijnselen te leren zien en ervaren. Dat is de belangrijke oproep die
Rudolf Steiner voor ons heeft: “Mensen.. ga aan de slag”.
Daarvoor
hebben we echter nieuwe, nog te ontwikkelen, hogere zintuigen nodig. Die hogere
zintuigen zijn latent al in ieder mens aanwezig, maar het vereist
jarenlange training en oefening om deze te ontwikkelen zodat we ook deze hogere
of geestelijke werelden kunnen ervaren en waarnemen. Door middel van
visualisatie- en meditatieoefeningen die
Rudolf Steiner uitgebreid heeft beschreven in zijn boek: “Hoe verkrijgt men bewustzijn op hogere gebieden?” kan ieder mens hiermee
aan de slag gaan.
Rudolf
Steiner beschrijft het met een stelligheid en openheid die ongekend is. Vroeger
was het alleen voorbehouden aan ingewijden en nu kan ieder mens zich toegang verschaffen tot de geestelijke wereld . De aanpak
die Rudolf Steiner daarvoor gekozen heeft wordt ook consequent geesteswetenschap
genoemd . Het is minstens net zo serieus en ambitieus als de
natuurwetenschappelijke aanpak. Het is geen kwestie van filosofie, religie of
geloofsovertuiging, maar echt van een wetenschappelijke
aard. Ieder mens kan hiernaar onderzoek verrichten en de resultaten ervan
toetsen aan wat Steiner erover geschreven heeft, zoals voorwaarden, kenmerkende
ontwikkelingsfasen en gebeurtenissen.
Een prachtige video over de vraag of God de mens heeft geschapen: vele geestelijke hiërarchieën hebben ook een belangrijke inbreng gehad Vorige levens op eerdere planeten hebben ook een belangrijke rol gehad.
Steiner
heeft ook op meerdere plaatsen aangegeven dat de geesteswetenschap niet tot een
ontkenning, maar juist tot een verruiming van de natuurwetenschappelijke kennis
moet leiden. Dat heeft hij ook laten zien bij zijn visie op en uitwerking van de
geneeskunde , opvoedkunde en biologisch/dynamische landbouw.
Als we ons de geesteswetenschap hebben eigen gemaakt dan realiseren we ons terdege dat de mens een onsterfelijk geest- en zielewezen is dat meerdere incarnaties (geboren worden in een fysiek lichaam) doorloopt om tot een hogere morele en spirituele ontwikkeling te komen. Datzelfde geldt ook voor de natuur, de aarde en de hele wereld en kosmos.
Als we ons de geesteswetenschap hebben eigen gemaakt dan realiseren we ons terdege dat de mens een onsterfelijk geest- en zielewezen is dat meerdere incarnaties (geboren worden in een fysiek lichaam) doorloopt om tot een hogere morele en spirituele ontwikkeling te komen. Datzelfde geldt ook voor de natuur, de aarde en de hele wereld en kosmos.
De oefeningen
, die op zich heel eenvoudig zijn of lijken, leiden ertoe dat we een soort continuïteit
van bewustzijn verkrijgen. Nu is het zo
dat we in onze slaap weliswaar in de geestelijke werelden verblijven met ons ik-
en astraal lichaam, maar dat is dan
onbewust. Volledige bewust zijn we alleen als we ontwaken en in ons dagelijks waak-
of dag-bewustzijn zijn. Door de oefeningen en de ontwikkeling van de innerlijke
zintuigen kunnen we dat bewustzijn ook gaan ontwikkelen (en behouden) tijdens
de slaap en ons verblijf in de geestelijke werelden. De oefeningen beschrijft Steiner
als een training van ons voorstellingsvermogen (en herinneringsvermogen), zoals
je ook de spieren van je lichaam moet trainen door herhaalde oefening. Hij
noemt als voorbeeld een visualisatie of imaginatie van een geometrische figuur.
Hoe lang en scherp kunnen we bijvoorbeeld een vierkant, cirkel of driehoek in ons voorstellings- en/of herinneringsvermogen
vasthouden? De intensiteit is daarbij
nog belangrijker dan de duur. Dit consequent volhouden, eventueel zelfs
dagelijks is dan de opdracht. Het is niet gebonden aan tijdstippen of plaatsen en
je kunt het dus overal en altijd praktiseren.
Het hangt van onze eigen keuze af of we dus deze geesteswetenschappelijke
scholingsweg willen gaan en daarvoor krijg je achteraf geen diploma en zijn ook
geen harde toelatingseisen. Natuurlijk wel morele en ethische voorwaarden.
De tweede lezing
van Rudolf Steiner gaat meer over de geesteswetenschappelijke praktijk en wel
op het gebied van de opvoeding en het ontwikkelde vrijeschoolonderwijs en later
ook over de inrichting van onze samenleving door middel van de noodzakelijke sociale
driegeleding. Dit dunne boekje geeft een
goede inleiding en inkijk in de hoofdonderwerpen van de antroposofie en vooral
de bruikbaarheid ervan in de praktijk. Steiner probeert belangrijke antwoorden
te geven op de grote vragen van mens en samenleving en dat in een tijd waar de
wereld in rep en roer was, net als nu. Daarmede is en blijft het hoogst actueel
en belangwekkend.
